Podróżnicy w Górach Olbrzymich

Michelsbaude 2: Premiera

Premiera i spotkanie autorskie:

20 grudnia 2019, godz. 17.00

Książnica Karkonoska, Jelenia Góra

To się dzieje naprawdę‼️

Spisał Marcin Wawrzyńczak (Mars Wawrzyn) https://www.facebook.com/MartinLaurentis

Materiały źródłowe przełożyć pomogli Jowita Selewska https://www.facebook.com/jowita.selewska i Piotr Łojek https://www.facebook.com/polcud.

Korektę wykonał Tomasz Płóciennik https://www.facebook.com/t.plociennik

Zaprojektował Jacek "Ponton" Jankowski https://www.facebook.com/yolaponton.

Grafik użyczyło https://www.facebook.com/MuzeumKarkonoskie/

Drukuje niezawodna https://www.facebook.com/drukarnia.totem/

💥💥💥

Wewnątrz:

- nieznane dotąd relacje historyczne z Gór Izerskich, między innymi barwny opis noclegu w Michelsbaude z 1803, składające się na wszechstronny portret dawnego życia;

- rozwinięcie głównych wątków pierwszego tomu (John Quincy Adams, Gerhart Hauptmann, Will-Erich Peuckert);

- nowe odkrycia i hipotezy wiążące Michałową Budę z wiodącymi postaciami europejskiej kultury;

- szczegółowe omówienie nieporuszanych dotąd wątków literackich związanych z Michelsbaude, w tym niepublikowana korespondencja Gerharta Hauptmanna z Idą Orloff;

- obszerny wyciąg z akt archiwalnych Michelsbaude (1787-1905), w tym inwentarze i spisy wyposażenia;

- nieznane szerzej unikatowe grafiki Ericha Fuchsa przedstawiające życie codzienne w Górach Olbrzymich na początku XX wieku

- i wiele więcej.

format 125 x 176 mm
248 stron
oprawa twarda szyta
papier kredowy
na wyklejkach mapy z epoki

"Chociaż niebo było pogodne i nie padało, na północnym zachodzie w dolinie Izery siwiał opar, który wyglądało, że może gęstnieć. Ze względu na to, a także na fakt, że wezbrana po ulewie osiem dni temu Izera zerwała przeprawę ułożoną z drewnianych bali i że przekraczanie tej dzikiej rzeki byłoby w najwyższym stopniu trudne i niebezpieczne, porzuciliśmy plan wspięcia się na Bukovec i powrotu do Izerskiej Łąki przez Jizerkę i Smědavę, chociaż miałem wielką ochotę zbadać ten tak samotnie pośród granitów stojący bazaltowy stożek. Uradziliśmy jednak iść przez pobliski Granicznik, dopokąd jednego z synów leśniczego za przewodnika nająłem." (1792)

"Po prawej stronie zostawiamy niedalekie źródła Izery i wychodzimy na nieco rozleglejszą, trawiastą okolicę, która zwie się Łąką Izerską. Tutaj leży osada Izera, cała z drewna pobudowana. Jej mieszkańcy utrzymują się z pracy w lesie i częściowo z hodowli bydła. Odtąd nędzna drożyna biegnie wzdłuż Izery, która wyznacza tu granicę pomiędzy Czechami i Śląskiem. Ledwie zdążył człowiek odsapnąć na tym krótkim odcinku po trudach marszu i straszliwych widokach dzikiej natury, gdy na nowo zaczyna się sceneria godna dziewiczych ostępów Ameryki. Nieokiełznana rzeka przeciska się szumnie pomiędzy potężnymi głazami, które zagradzają jej drogę. Jest tu już całkiem szeroka, a ze względu na swą barwę przedstawia ciekawy widok; jej wody, być może ze względu na torfiasty grunt, są czerwonobrązowe, niczym piękne, przejrzyste piwo. Zbocza porasta świerkowy las, gdzie żywe drzewa sąsiadują z uschłymi, stojące z chylącymi się do upadku i całkiem zwalonymi, wszystko w straszliwym nieładzie, pień na pniu, mech na mchu. Tu i ówdzie drzewa obaliły się do rzeki, tamując jej nurt, sprawiając, że wścieka się i kipi. Gdy szliśmy przez to pustkowie, wisiało nad nim posępne, zawilgłe niebo; nadciągnęły chmury i przykryły wierzchołki gór. Wszędzie leżały jeszcze połacie śniegu; krótko mówiąc, wszystko sprzysięgło się, by krajobraz uczynić jeszcze bardziej ponurym." (1796)

"Odłożyłem tobołek pod stół, położyłem się obok i zacisnąłem powieki, pokazując, by zostawiono mnie w spokoju. Zadymiona izba nie przedstawiała najlepszego widoku. Młoda nerwowa dziewczyna trzymała odstręczające małe dziecko o spiczastej głowie i baranim wzroku, które kilkakrotnie mi pokazała. Szkaradny typ zdjął kapotę, rozciągnął się na przypiecku i zaczął chrapać. Zaraz potem do środka weszło czterech potężnych chłopów, którzy również mieli zamiar tu nocować. Byli to drwale z Karkonoszy, istni cyklopi. Porozumiewali się szorstką mową, gęsto przetykaną przekleństwami. Zamiast lampy zatknięte w specjalnym urządzeniu na środku izby paliły się długie świerkowe wióry. Dawało to bardzo specyficzne, upiorne oświetlenie, a cała scena miała w sobie coś przejmującego dreszczem."

(1803)

"W Górach Izerskich mieszkają ci umiejętni szklarze, których wspaniałe dzieła, w głębi lasu wykonywane, są widywane na królewskich stołach i zdobią buduary i gabinety Europy. Szkło, to urocze dziecko zrodzone ze związku ognia z krzemem, jest głównym środkiem komunikacji pomiędzy mieszkańcem góry i resztą świata. Pod względem przedsiębiorczości ten pierwszy nie musi obawiać się porównania z tym drugim. W którą stronę się nie obejrzeć, unosząca się nad ciemną piramidą świerków kolum¬na dymu sygnalizuje podróżnemu obecność pieca topniczego i huty szklanej. Z każdej strony słychać poszum tarcz szlifierskich, wprawianych w ruch przez uczynne nimfy bystrych górskich strumieni. Od wczesnego ranka długo w noc wre robota w domach jasno i wyraźnie odcinających się ze swymi lśniącymi dachami z gontu już to od zieleni łąki, już to od czerni lasu." (1845)

"Lasy są złe. Istoty, które w lesie mieszkają, są inne niż my. Nie są ani złe, ani dobre. Nie można ich jak ludzi osądzać. Są jak dzikie nasiona i jak zwierzęta, co w jamie w ziemi mieszkają. Ja jednak je kocham. Kocham ciszę rozciągającą się tam, gdzie kończą się ludzkie sadyby. Kocham torfowiska, z sadzawkami niby oczy wyglądające z okropnej głębiny. Kocham szum Izery pod wieczór – płomieniście czerwone łąki, srebrzysty błysk pokrytych gontem dachów. Kocham wszystko, co w ciszy napotykam, gdy się od świata człowieczego oddalę. Kocham głębokie rozpadliny, w których woda chlupocze, i nieskończone połacie górskich grzbietów. Kocham tę krainę, gdy wiosenne słońce rozświetla szklistą dal, i gdy z ciemnych chmur deszcz leje jak z cebra." (1927)

Jedyny taki portret Gór Izerskich i ich dawnych mieszkańców.

📖 🏃‍♀️🏃‍♂️🏃‍♀️🏃‍♂️🏃‍♀️🏃‍♂️

Już w przedsprzedaży: https://wielkaizera.com.pl/…/michelsbaude-2-michalowa-buda…/

Do każdego egzemplarza zakładka gratis!

Pierwszych 100 egzemplarzy numerowanych i opieczętowanych.

Pierwszych 10 egzemplarzy numerowanych, opieczętowanych i sygnowanych.

Egzemplarz numer 1 wystawiony na aukcję charytatywną: https://charytatywni.allegro.pl/michelsbaude-2-michalowa-bu…

Wysyłka od 12 grudnia.

🎁🎁🎁

Z cyklu Martwe natury / From the Still Lifes series

"To Hanka z michasiowego szałasu. Daremne wasze pytania: głuchą jest niestety! Przyniosła wam jagody... A zresztą dobre stworzenir"

Premiera książki i spotkanie autorskie, 14.12.2018, Chromiec

Michelsbaude: Premiera książki

Premiera książki "Michelsbaude. Historia nieistniejącej izerskiej gospody"


Świetlica w Chromcu, 14.12.2018, godz. 18.00


Czym była Michelsbaude? Leśniczówką, chłopską chatą, gospodą, spelunką? Zapewne wszystkim po trochu. Jedno jest pewne - stojąca w urokliwym zakątku Gór Izerskich przez ponad sto lat witała gości podróżujących Starą Drogą Celną ze Szklarskiej Poręby do hut szkła na granicy czeskiej.

"Po krótkim postoju kontynuowałem wędrówkę wzdłuż Izery, przekroczyłem dwa małe strumienie: Kobyłę i Jagnięcy Potok , doszedłem do ciemnego, zacienionego lasu świerkowego i dotarłem szczęśliwie do samotnie stojącej Michelsbaude, którą z Wysokiego Grzbietu pokazywał mi Martin, szczególnie zachwalając ją na posiłek w porze obiadowej" - pisał anonimowy autor w monachijskim "Sontags-Blatt" w 1832.

"W Michelsbaude dostanie się tylko gorzałkę. Mieszkańcy z powodu samotnego trybu życia są małomówni i ponurzy" - relacjonował autor przewodnika Franz Hubler 70 lat później.

Górska buda na izerskim odludziu pobudzała wyobraźnię artystów - Gerhart Hauptmann nawiązał do niej w swoich dramatach "Dzwon zatopiony" (1896) i "A Pippa tańczy!" (1906) - a także sama przeżywała dramaty: narodzin i śmierci.

Latem 1800 przyszły prezydent USA John Quincy Adams kupił prawdopodobnie w Michelsbaude doskonały chleb, mleko i masło oraz "nienajgorszy" ser, co opisał w swoich "Listach o Śląsku".

Ponownie "odkryta" przez autora w 2018, Michelsbaude nadal inspiruje, a opowieść rozwija się w miarę, jak na jaw wychodzą kolejne szczegóły...

112 stron
format 128 x 176 mm
oprawa twarda szyta

Zebrał: Marcin Wawrzyńczak

Współpraca: Jowita Selewska, Ullrich Junker

Okładka: Arkadiusz Makowski www.makowski-arkadiusz.pl

Skład: Ponton Studio

Wsparcie merytoryczne: polska-org.pl

„Podziwiam tę książkę i jej autora, który z pustego miejsca na izerskim odludziu odczytał całą jego przeszłość – historię domostwa, które spełniwszy swą rolę w tutejszym życiu, gospodarce, a nawet w kulturze – zniknęło. Że nie bez śladu, dowodem jest ta książka”
- Henryk Waniek

"Kiedy czytam o Michelsbaude, na myśl przychodzą mi obrazy z jednego z moich ulubionych i jednocześnie najdziwniejszych filmów, jakie kiedykolwiek widziałem. "Szklane serce" Wernera Herzoga to dokładnie ten klimat. Widzę góry, tajemnicę, mrok i szkło rozpalone do temperatury lawy."

"Czytam i jestem pod wrażeniem. Mam nowe spojrzenie na Jelenie Łąki, które służbowo, ale też prywatnie, ze względu na ich piękno i tajemniczość, „zdeptałam” dziesiątki razy. Gratulacje dla Autorów opracowania!"
- Zyta Bałazy, Nadleśniczy Nadleśnictwa Szklarska Poręba (2006-2017)

- Igor Brejdygant - pisarz, scenarzysta, reżyser, autor m. in. powieści "Rysa" (2018)

"Magiczna opowieść o magicznym miejscu. Góry Izerskie nie będą już takie same".

- Jarosław Kamiński, autor m. in. powieści "Tylko Lola"

Kup Teraz

Michelsbaude: Historia nieistniejącej izerskiej gospody

Michelsbaude. Historia nieistniejącej izerskiej gospody

Kup Teraz

The Mystery of the Glassmaker Elias Wolfgang and the Antoniwald Glassworks

 [The Glass of Lemonade, attributed to Gerard ter Borch (1617-1681)]

Dzisiaj jest ciekawa rocznica: dokładnie 15 lipca 1681 roku

pan Elias Wolfgang, mistrz szklarski w miejscowości Antoniywalde w dobrach hrabiów Schaffgotsch panów Greiffenstein [Gryf], kupił hutę [szkła] w Schwarzbachu [Czerniawie Zdroju],

czytamy w artykule Erharda Krausego "Glashütten des Spätmittelalters im Isergebirge" ("Huty szkła w późnym średniowieczu w Górach Izerskich").

[dla kontekstu: talar Krystiana Ulryka Wirtemberskiego z 1681 roku, awers, wyemitowany w Oleśnicy]

Pisze Krause:

Dr Hugo Seydel pisze w swojej interesującej rozprawce dotyczącej historii szkła: „Niegdyś w Górach Izerskich huty szkła znajdowały się jeszcze [poza Szklarską Porębą, Cichą Doliną i Chromcem/Kopańcem] w Schwarzbach, Antoniwald i Flinsberg".

[Bohemian engraved goblet, probably Riesengebirge, ok. 1680]

Niby wszystko się zgadza, ale:

 

pani Dr Margarete Klante, ekspert historii szkła w Sudetach, w swojej pracy opublikowanej w  1934 r. w „Wanderer im Riesengebirge“ o hucie w Schwarzbach (Bad Schwarzbach) w Górach Izerskich, na stronie 153 w związku z antoniowskim mistrzem szkła Eliasem Wolfgangiem: „O niejakiej hucie w Antoniowie w archiwum Schaffgotschów nie istnieje żaden ślad, choć sam mistrz przejściowo tu mieszkał".

[dla kontekstu: stroje niemieckie, ok. 1700]

 

Tylko czy na pewno Antoniywalde to Antoniów? Mam wątpliwości, bo swego czasu zauważyłem, że zaraz po drugiej stronie gór Czesi mają swój Antoniwald - Antoninov, część wsi Josefuv Dul, gdzie istnieje długa tradycja szklarstwa. Tam są to już jednak dobra Harrachów, a nie Schaffgotschów.

["Specialkarte vom Riesengebirge"]

Mamy więc: 

1. mistrza szklarskiego Eliasza Wolfganga zamieszkałego (tymczasowo? a jeżeli tak to po co?) w Antoniywalde w dobrach Schaffgotschów panów na Gryfie ("Herr Elias Wolfgang Glasemeister zu Antoniywalde unter der Hochgräflich Schaffgotschen Herrschaft Greiffenstein glegen") (wymienionego w czerniawskiej księdze handlowej [Schöppenbuch]), który 15 lipca 1681 kupuje hutę szkła w Czerniawie Zdroju;

[dla kontekstu: Glafey Johann Gottfried, ur. 16 października 1656 we Wrocławiu, zmarł 24 listopada 1720 w Jeleniej Górze, kupiec i bankier]
 
2. informację od Hugo Seydela, cytowanego przez Krausego, że działały huty w Antoniwalde, Schwarzbach (Czerniawie) i Świeradowie Zdroju (Flinsbergu);


3. informację od Margarete Klante, że w archiwum Schaffgotschów nie ma żadnego śladu po hucie w Antoniowie;


4. dwa Antoniwalde po dwóch stronach Gór Izerskich, oba na obszarach związanych ze szklarstwem;


a także 5. Kielich lemoniady, przypisywany niderlandzkiemu malarzowi Gerardowi ter Borchowi (1617-1681), obraz, który sam w sobie jest d o k u m e n t e m   s z k l a r s k i m.
 
A rocznica pozostaje rocznicą. (I to oczywiście podwójną).

[1711]

Żeby było jeszcze ciekawiej, archeolodzy z Uniwersytetu Wrocławskiego kopią właśnie sporo zapewne wcześniejszą (XIV/XV w.) hutę szklaną nad Chromcem i wygląda na to, że hałdy, o których piszący te słowa miał przyjemność ich poinformować, kryją kompletny piec hutniczy - rzadkie znalezisko na skalę europejską:

Dziękuję Leszkowi Różańskiemu za trop i udostępnienie tłumaczeń!

Maciejowiec (Matzdorf): a Renaissance Schloss, a Neoclassical Palace, and a 180-Year-Old Park

 

  

Flins Temple: Inner Sanctum

Maciejowiec (Matzdorf)

Untitled

Dawid & Droid

Untitled (Bystrzyca)

Untitled (Fog)

Zimny Folwark / Kaltes Vorwerk: "Jechać do Lwowa"

To Go to Lvov 

By Adam Zagajewski

 

Translated by Renata Gorczynski 

 

 

To go to Lvov. Which station

for Lvov, if not in a dream, at dawn, when dew   

gleams on a suitcase, when express

trains and bullet trains are being born. To leave   

in haste for Lvov, night or day, in September   

or in March. But only if Lvov exists,

if it is to be found within the frontiers and not just   

in my new passport, if lances of trees

—of poplar and ash—still breathe aloud   

like Indians, and if streams mumble

their dark Esperanto, and grass snakes like soft signs   

in the Russian language disappear

into thickets. To pack and set off, to leave   

without a trace, at noon, to vanish

like fainting maidens. And burdocks, green   

armies of burdocks, and below, under the canvas   

of a Venetian café, the snails converse

about eternity. But the cathedral rises,

you remember, so straight, as straight

as Sunday and white napkins and a bucket   

full of raspberries standing on the floor, and   

my desire which wasn’t born yet,

only gardens and weeds and the amber

of Queen Anne cherries, and indecent Fredro.   

There was always too much of Lvov, no one could   

comprehend its boroughs, hear

the murmur of each stone scorched

by the sun, at night the Orthodox church’s silence was unlike

that of the cathedral, the Jesuits

baptized plants, leaf by leaf, but they grew,

grew so mindlessly, and joy hovered   

everywhere, in hallways and in coffee mills   

revolving by themselves, in blue   

teapots, in starch, which was the first   

formalist, in drops of rain and in the thorns

of roses. Frozen forsythia yellowed by the window.   

The bells pealed and the air vibrated, the cornets   

of nuns sailed like schooners near   

the theater, there was so much of the world that

it had to do encores over and over,

the audience was in frenzy and didn’t want

to leave the house. My aunts couldn’t have known   

yet that I’d resurrect them,   

and lived so trustfully; so singly;   

servants, clean and ironed, ran for   

fresh cream, inside the houses   

a bit of anger and great expectation, Brzozowski   

came as a visiting lecturer, one of my   

uncles kept writing a poem entitled Why,

dedicated to the Almighty, and there was too much   

of Lvov, it brimmed the container,   

it burst glasses, overflowed   

each pond, lake, smoked through every   

chimney, turned into fire, storm,   

laughed with lightning, grew meek,   

returned home, read the New Testament,

slept on a sofa beside the Carpathian rug,

there was too much of Lvov, and now   

there isn’t any, it grew relentlessly

and the scissors cut it, chilly gardeners   

as always in May, without mercy,   

without love, ah, wait till warm June

comes with soft ferns, boundless

fields of summer, i.e., the reality.

But scissors cut it, along the line and through   

the fiber, tailors, gardeners, censors

cut the body and the wreaths, pruning shears worked   

diligently, as in a child’s cutout

along the dotted line of a roe deer or a swan.   

Scissors, penknives, and razor blades scratched,   

cut, and shortened the voluptuous dresses

of prelates, of squares and houses, and trees

fell soundlessly, as in a jungle,

and the cathedral trembled, people bade goodbye   

without handkerchiefs, no tears, such a dry

mouth, I won’t see you anymore, so much death   

awaits you, why must every city

become Jerusalem and every man a Jew,

and now in a hurry just

pack, always, each day,

and go breathless, go to Lvov, after all

it exists, quiet and pure as

a peach. It is everywhere.